FDI là gì? Nguồn gốc, bản chất vai trò của FDI là gì?

FDI là gì? Thế nào là doanh nghiệp FDI? Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có phải là doanh nghiệp FDI không? Thủ tục thành lập doanh nghiệp này như thế nào. FDI giữ vai trò như thế nào? Hãy cùng LADIGI.VN tìm hiểu các vấn đề về FDI thông qua bài này nhé!

FDI là gì?

FDI là tên viết tắt của từ tiếng Anh: Foreign Direct Investment. FDI là đầu tư trực tiếp nước ngoài. Một công ty hoặc cá nhân ở một quốc gia thực hiện một khoản đầu tư được và hưởng lợi ích kinh doanh từ một quốc gia khác.

FDI thường diễn ra khi một nhà đầu tư triển khai hoạt động kinh doanh nước ngoài hoặc mua tài sản kinh doanh ngoài nước. Nội dung hoạt động bao gồm việc thiết lập quyền sở hữu hoặc quyền kiểm soát lợi ích trong phạm vi một công ty nước ngoài.

Theo Tổ chức Thương mại Thế giới, FDI được định nghĩa như sau:

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) xảy ra khi một nhà đầu tư từ một nước (nước chủ đầu tư) có được một tài sản ở một nước khác (nước thu hút đầu tư) cùng với quyền quản lý tài sản đó. Phương diện quản lý là thứ để phân biệt FDI với các công cụ tài chính khác. Trong phần lớn trường hợp, cả nhà đầu tư lẫn tài sản mà người đó quản lý ở nước ngoài là các cơ sở kinh doanh. Trong những trường hợp đó, nhà đầu tư thường hay được gọi là “công ty mẹ” và các tài sản được gọi là “công ty con” hay “chi nhánh công ty

Mở rộng hơn, khi đầu tư trực tiếp nước ngoài sẽ gồm có việc sáp nhập và mua lại, hình thành cơ sở mới, tái đầu tư lợi nhuận kiếm có từ hoạt động ngoài nước và liên doanh…

Theo luật đầu tư 2005 (đã hết hiệu lực) của Việt Nam định nghĩa: Doanh nghiệp FDI bao gồm doanh nghiệp do nhà đầu tư nước ngoài thành lập để thực hiện hoạt động đầu tư tại Việt Nam, doanh nghiệp Việt Nam do nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần, sáp nhập, mua lại.

Nguồn gốc và bản chất của FDI là gì?

FDI xuất phát sau các hoạt động kinh tế cả chục năm. Tuy nhiên, FDI đã lấy được sự cân bằng và nhanh chóng xây dựng vị trí trước các mối quan hệ quốc tế. FDI xuất hiện và không ngừng nổ lực để tiến bước trở thành xu thế tất yếu trong lịch sử, trở thành một yêu cầu quan trọng của mọi quốc gia.

Thực chất, FDI là sự gặp gỡ nhu cầu hai bên. Trong đó, một bên sẽ là nhà đầu tư, bên kia là quốc gia tiếp nhận đầu tư. Giữa hai bên có những thỏa thuận:

– Bên được đầu tư sẽ được bên đầu tư thiết lập quyền và nghĩa vụ chính đáng

– Có sự thiết lập quyền sở hữu và quyền quản lý đối với mọi nguồn vốn được đầu tư

– Kèm theo đó là thiết lập quyền chuyển giao kỹ thuật, công nghệ của các nước đầu tư với các nước bản địa

– Có một quan hệ đối với sự mở rộng thị trường của các doanh nghiệp, tổ chức đa quốc gia

– Duy trì sự gắn kết với sự phát triển của thị trường tài chính quốc tế và thương mại quốc tế.

Những đặc điểm chính của FDI là gì?

– FDI là một hình thức mang tính khả thi và đem lại hiệu quả kinh tế rất lớn. Cho nên, FDI đưa ra mục tiêu chính là đem đến lợi nhuận cho nhà đầu tư.

– Khoản thu nhập mà chủ đầu tư thu nhận được thực chất là thu nhập kinh doanh chứ không phải lợi tức. Hình thức thu nhập này bị chi phối hoàn toàn vào kết quả kinh doanh.

– Để đạt được mục tiêu thu hút đầu tư, thúc đẩy kinh tế phát triển, các quốc gia được đầu tư cần phải có hành lang pháp lý  cụ thể, rõ ràng.

– Trong đó, chủ đầu tư phải tự chịu trách nhiệm dù kết quả lỗ lãi, cho nên chủ đầu tư có quyền tự quyết định đầu tư, có quyền quyết định sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, họ còn được tự do lựa chọn lĩnh vực, hình thức đầu tư… Cho nên họ có thể chọn lọc để đưa ra những quyết định phù hợp nhất với mục tiêu cuối cùng là mang đến nguồn lợi nhuận cao.

– Khi nhà đầu tư có đóng góp vào số vốn tối thiểu một cách đầy đủ (tùy vào quy định ở quốc gia đó) thì sẽ được tham gia kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp nhận đầu tư

–  FDI thường được triển khai thông qua việc xây dựng mới hoặc mua lại một phần (hoặc toàn bộ) doanh nghiệp đang hoạt động. Cách thức thực hiện thông qua việc mua cổ phiếu để xác nhận thông tin

FDI giữ vai trò gì?

FDI có tác động tích cực như thế nào?

• Do người nước ngoài trực tiếp chịu trách nhiệm vận hành, quản lí nguồn vốn nên họ phải có trách nhiệm cao và kỹ năng tốt.
• Khai thác tốt nguồn tài nguyên khoáng sản, nguồn lao động dồi dào. Gia tăng cơ hội việc làm và công nhân được đào tạo chất lượng cao.
• Thị trường tiêu thụ được mở rộng kéo theo đó là quy mô sản xuất rộng lớn, gia tăng sản xuất, giảm giá sản phẩm để phù hợp hơn với thu nhập của người tiêu dùng.
• Tránh được những rào cản bảo hộ mậu dịch và phí mậu dịch từ quốc gia tiếp nhận đầu tư.
• Gia tăng nguồn vốn hỗ trợ sự phát triển kinh tế – xã hội trong nước, thúc đẩy kinh tế tăng trưởng theo thời gian.
• Cả hai bên đều sở hữu được nguồn thu ngân sách lớn

Những tác động tiêu cực

Bên cạnh những tác động tích cực mà FDI mang đến, chúng ta cũng không thể không thừa nhận những tác động tiêu cực của nó. Nhất là trong kinh doanh, việc nhận thức kịp thời các mặt tiêu cực của một vấn đề sẽ là lợi thế, nhằm kịp thời lên kế hoạch triển khai và đưa ra những định hướng đúng đắn.

Những tác động tiêu cực điển hình mà FDI mang lại:

• Trong điều kiện môi trường mới lại, họ phải đối mặt với nhiều gánh nặng về chính trị, thậm chí là những cuộc xung đột vũ trang. Nhẹ hơn là tình trạng mâu thuẫn nội bộ, tranh chấp về xuất phát từ sự khác biệt trong tư duy truyền thống giữa các nước.
• Nếu doanh nghiệp quyết định triển khai việc đầu tư ra nước ngoài thì đồng nghĩa với việc mất đi nguồn vốn đầu tư trong nước. Điều nay gây cản trở đối với việc huy động vốn để phục vụ cho các chiến lược phát triển. Điều này đã tạo ra áp lực áp lực lớn về vấn đề giải quyết việc làm trong nước. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn tới nguy cơ suy thoái kinh tế.
• Những chính sách trong nước có thể bị thay đổi để phù hợp hơn, vì khi đưa ra yêu cầu đầu tư, những nhà đầu tư thường có các biện pháp vận động Nhà nước theo hướng có lợi cho mình.
• Sự thay đổi liên tục của các luồng vốn là không tránh khỏi trong quá trình cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, đây là nguyên nhân gây ra hiện tượng cán cân kinh tế bị di chuyển theo.

Cho dù FDI tạo ra các tác động tích cực hay tiêu cực đều có ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sinh thái và cuộc sống của người dân. Cho nên, nhà nước ta cần có những chính sách phù hợp, chấp nhận lắng nghe đàm phán và luôn trong tư thế sẵn sàng hợp tác. Ngoài ra cũng không lơ là trong việc siết chặt quản lý, giám sát một cách nghiêm túc các hoạt hoạt động kinh doanh. Những việc này chung quy vì mục đích phục vụ tốt nhất và đảm bảo lợi ích, quyền lợi hợp pháp và chính đáng của người dân.

Những hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI là gì?

FDI thường được phân loại thành 3 dạng là ngang, dọc hoặc liên doanh

– FDI theo chiều ngang thường đề cập đến các nhà đầu tư được thiết lập chung 1 loại hình hoạt động kinh doanh ở nước ngoài. Ví dụ: nhà cung cấp thiết bị điện thoại di động mở cửa hàng ở Trung Quốc và có trụ sở tại Hoa Kỳ.

– FDI theo chiều dọc là 1 trong những hoạt động kinh doanh khác nhau nhưng có sự liên quan từ hoạt động kinh doanh chính của nhà đầu tư được thành lập hoặc mua lại ở nước ngoài. Chẳng hạn như một công ty sản xuất quan tâm đến một công ty khác ở nước ngoài, công ty đó cung cấp các bộ phận hoặc nguyên liệu thiết yếu cho công ty sản xuất phục vụ cho việc tạo ra sản phẩm của mình.

– FDI liên doanh: đây là hình thức 1 công ty hoặc cá nhân nào đó đầu tư nước ngoài vào một doanh nghiệp khác không liên quan đến hoạt động kinh doanh hiện tại của họ ở nước sở tại.

Do loại hình đầu tư này có ảnh hưởng đến việc gia nhập một ngành mà nhà đầu tư mà trước đó nhà đầu tư không có kinh nghiệm. Vì vậy mà nó thường có hình thức liên doanh đến 1 công ty nước ngoài khác đã hoạt động trong ngành.

Đặc điểm của doanh nghiệp FDI tại Việt Nam

Việt Nam là một quốc gia tiến hành công cuộc Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa từ một xuất phát điểm thấp. Những nguồn lực kinh tế thì yếu kém, nhỏ lẻ. Điều này trở thành một những rào cản rất lớn đối với quá trình phát triển của đất nước. Vì vậy, việc huy động và sử dụng nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là một điều thật sự cần thiết, nó như một bước tiến có ảnh hưởng vô cùng quan trọng.

Doanh nghiệp FDI tại Việt Nam nằm trên địa phận nước Việt Nam, chịu sự quản lý vĩ mô, đồng thời, chịu các ảnh hưởng của tình hình kinh tế – xã hội, chính trị của Nhà Nước. Bên cạnh đó FDI còn tác động ngược lại đối với Việt Nam. Khi hết thời gian quy định khoảng từ 50 – 70 năm, doanh nghiệp FDI phải thực hiện giải thể (hoặc chuyển lại cho phía Việt Nam)

Thông thường, 1 doanh nghiệp FDI không chỉ thuộc phần sở hữu của Việt Nam, mà còn là của các công ty đa quốc gia khác. Vì vậy, các quyết định của nó không hoàn toàn phụ thuộc vào khuôn khổ pháp lý của Việt Nam.

FDI có sự tham gia trực tiếp quản lý của nước ngoài, quyền quản lý phụ thuộc vào tỷ lệ góp vốn giữa hai bên. Nhưng đã là đầu tư vào Việt Nam thì cũng trở thành những pháp nhân của Việt Nam, thành lập và đi vào hoạt động nhưng chịu sự chi phối từ nhiều hệ thống pháp luật được quy định tại Việt Nam.

Văn hóa kinh doanh của các doanh nghiệp FDI tương đối phức tạp, thậm chí có thể xuất hiện những bất đồng do sự tương đồng từ nhiều yếu tố. Cho nên, nước ta phải chuẩn bị kỹ càng và đầy đủ các điều kiện cần thiết để tham gia các hoạt động kinh doanh với các nhà đầu tư nước ngoài một cách bình đẳng, hiệu quả. Bên cạnh đó, giảm thiểu thấp nhất những rủi ro có ảnh hưởng bất lợi cho mình.

Thực tế, nguồn vốn FDI giữ vai trò khá rõ nét và đã được khẳng định rõ ràng trên nhiều lĩnh vực. Theo số liệu thống kê gần đây, Việt Nam có khoảng trên 15.000 dự án FDI còn giá trị hiệu lực với tổng vốn đăng ký là 218,8 tỷ USD, vốn thực hiện đến 106 tỷ USD.

Nhưng trong quá trình xây dựng nền kinh tế nước nhà ngày càng vững mạnh, nếu muốn đạt được những bước tiến chính xác và hiệu quả thì đòi hỏi phải có các nguyên tắc cụ thể để sàng lọc các dự án FDI trong giai đoạn sắp tới. Tuyệt đối bài trừ sự hô hào nhằm thu hút theo chiều rộng nhưng lại bỏ qua chất lượng thu hút đầu tư.

Trên chặng đường hơn 30 năm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của Việt Nam, khu vực FDI đã trở thành một bộ phận quan trọng đối với sự phát triển nhanh chóng và ổn định của nền kinh tế nước nhà.

Ngoài việc giữ vai trò là môi trường để phát huy nguồn nội lực để triển khai công cuộc đổi mới, FDI còn là cơ sở để chuyển nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung bao cấp phát triển sang nền thị trường theo định hướng XHCN. Dự kiến trong tương lai,việc xây dựng các chính sách phù hợp vẫn tiếp tục thì, có sự đồng thuận giữa hai bên, thì FDI hứa hẹn có khả năng giúp Việt Nam tăng cường sức mạnh cạnh tranh toàn cầu.

Thủ tục thành lập doanh nghiệp FDI doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam

Theo Luật đầu tư năm 2014, phụ thuộc vào sự lựa chọn hình thức đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài tiến hành với thủ tục khác nhau:

Nhà đầu tư nước ngoài thành lập công ty/doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài

Điều kiện yêu cầu đối với nhà đầu tư nước ngoài phải có dự án đầu tư, thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trước khi thành lập tổ chức kinh tế

Các nhà đầu tư nước ngoài thành lập công ty có vốn đầu tư nước ngoài thực hiện thủ tục theo các bước sau:

– Thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo quy định;

– Sau đó, nhà đầu tư thực hiện thủ tục thành lập công ty để triển khai dự án đầu tư cũng như các hoạt động kinh doanh.

Với phương thức này, Nhà đầu tư nước ngoài được sở hữu vốn điều lệ không giới hạn trong tổ chức kinh tế. Tuy nhiên cũng tồn tại các trường hợp ngoại lệ sau đây:

– Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại công ty niêm yết, công ty đại chúng, tổ chức kinh doanh chứng khoán và các quỹ đầu tư chứng khoán theo quy định của pháp luật về chứng khoán;

– Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa hoặc chuyển đổi sở hữu theo hình thức khác thực hiện theo quy định của pháp luật về cổ phần hóa và chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước;

Đầu tư theo hình thức mua cổ phần, góp vốn, phần vốn sẽ góp vào tổ chức kinh tế

Ngoài quyền đầu tư thành lập doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài còn được quyền góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp vào công ty, doanh nghiệp tại Việt Nam đang hoạt động.

Nhà đầu tư nước ngoài góp vốn vào công ty theo các hình thức dưới đây:

– Mua cổ phần phát hành lần đầu hoặc cổ phần phát hành thêm của công ty cổ phần;

– Góp vốn vào công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn

– Góp nguồn vốn vào tổ chức kinh tế khác.

Nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần, phần vốn góp của công ty doanh nghiệp theo các hình thức sau:

– Mua cổ phần của công ty cổ phần từ công ty hoặc cổ đông.

Mua phần vốn góp của các thành viên công ty trách nhiệm hữu hạn để được trở thành thành viên của công ty trách nhiệm hữu hạn.

– Mua phần vốn góp của thành viên góp vốn trong công ty hợp danh để được trở thành thành viên góp vốn của công ty hợp danh.

– Mua phần vốn góp của thành viên tổ chức kinh tế khác không thuộc trường hợp quy định trên.

Điều kiện để đầu tư theo hình thức góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp vào doanh nghiệp Việt Nam

– Không thuộc trường hợp bị hạn chế về:

– Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại công ty niêm yết, công ty đại chúng, tổ chức kinh doanh chứng khoán và các quỹ đầu tư chứng khoán theo quy định của pháp luật về chứng khoán.

– Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa hoặc chuyển đổi sở hữu theo hình thức khác thực hiện theo quy định của pháp luật về cổ phần hóa và chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước.

– Nhà đầu tư phải thực hiện thủ tục đăng ký góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp vào tổ chức kinh tế trong các trường hợp sau đây:

– Nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp vào tổ chức kinh tế hoạt động trong ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện áp dụng đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

– Việc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp dẫn đến nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài nắm giữ tỷ lệ từ 51% vốn điều lệ trở lên của tổ chức kinh tế.

Hi vọng bài viết trên mà LADIGI chia sẻ đã giải đáp được thắc mắc về khái niệm doanh nghiệp FDI là gì cho các bạn. Chúc bạn thành công!

Từ khóa liên quan: FDI là gì? Đặc điểm chính của FDI là gì? Các vai trò của FDI là gì? Các hính thức FDI là gì