Top 18+Cách lập dàn ý Câu Cá Mùa Thu của Nguyễn Khuyến | Lập dàn ý Thu Điếu ngắn gọn nhất 2023

     Dàn ý phân tích Câu cá mùa thu – Tham khảo mẫu dàn ý đề văn phân tích tác phẩm Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến dựa trên cơ sở các ý chính thiết lập từ nội dung bài soạn văn Câu cá mùa thu.

Hướng dẫn lập dàn ý câu cá mùa thu ngắn gọn nhất

Dàn ý Mở bài Câu cá mùa thu

Giới thiệu tác giả, tác phẩm. Mở bài cuốn hút thì học sinh nên xây dựng một chiếc mở bài gián tiếp, hấp dẫn bằng những câu nói nhận định hoặc những chủ đề liên quan đến bài thơ trước khi đi thẳng vào bài thơ cần phân tích.

– Tác giả: “Nguyễn Khuyến là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam” (Xuân Diệu). Nói đến Nguyễn Khuyến là nói đến nhà thơ của nông thôn, của quê hương, một phần thi phẩm của nhà thơ dành cho sắc màu mùa thu, một nét đặc trưng mang đậm phong cách của ông….

– Tác phẩm: Câu cá mùa thu được biết là một trong những tác phẩm của chùm thơ Thu của tác giả. Bài thơ là sự kết tinh của một tâm hồn đẹp, ấm áp, chất chứa nhiều tâm tư đã chuyển tải một cách tinh tế trong bài thơ. Thi phẩm mang đến một khung cảnh mùa thu hữu tình, chan hòa nhưng sâu trong đó là nỗi lòng u uất, trầm tư của tác giả.

Dàn ý Thân bài Câu cá mùa thu

1. Hoàn cảnh ra đời

– Bài thơ được trích trong chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến gồm ba bài thơ là “Thu ẩm”. “Thu điếu”, “Thu vịnh”. Câu cá mùa thu hay còn có tên gọi là “thu điếu”

– Bài thơ viết theo thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật.

– Bài thơ được ra đời trong thời gian nhà thơ về ở ẩn, từ bỏ những danh vọng, chán với cuộc sống rối ren, ganh đua ở xã hội thời bấy giờ nên ông chọn chốn quê thanh bình, làm bạn với thiên nhiên, cỏ cây.

2. Hai câu đề: Khung cảnh thanh bình, yên tĩnh của mùa thu nơi làng quên Bắc Bộ

– Mở đầu bài thơ, người đọc bắt gặp ngay hình ảnh đối lập mà cân đối, hài hòa là “ao thu”. “chiếc thuyền câu”, “bé tẹo teo”. Nếu như ta thấy ao nước mùa thu “trong veo” mang hơi sương lạnh lẽo bao trùm lên cảnh vật thì thấp thoáng trên mặt nước tĩnh lặng này là bóng dáng thấp thoáng của một chiếc “thuyền câu” nhỏ “bé tẹo teo”

– Từ láy “lạnh lẽo” kết hợp cùng với tính từ “trong veo” là một cách miêu tả khá là tinh tế mà nhẹ nhàng, đầy ẩn nghĩa hiện ra cho người đọc

⇒ Đây là hai hình ảnh trung tâm của bức tranh cũng là một hình ảnh mang nét đẹp bình dị mà thân quen của làng quê. Cách chơi chữ vần “eo” tạo cho câu thơ có nhịp điệu, âm vang như tiếng vọng của mùa thu tìm về.

3. Hai câu thực: Nét đẹp mùa thu được vẽ nên đầy nét dân giã, mang hồn quê hương

– Nhà thơ Nguyễn Khuyến chọn quê hương Bắc Bộ để miêu tả khung cảnh sắc thu với những đường nét, màu sắc đặc trưng. Qua đôi mắt tinh tường và ngòi bút tuyệt diệu của nhà thơ cảnh sắc mùa thu dù là đề tài quen thuộc được rất nhiều tác giả khai thác cho thơ văn của mình nhưng khi đọc thơ Nguyễn Khuyến, bạn đọc vẫn luôn có những điểm rơi, những trăn trở trước sự trải lòng sâu sắc, sự tinh tế khi miêu tả khung cảnh mùa thu.

– Sự hòa quyện trong sắc màu và tạo hình, đường nét:

+ “trong veo”: từ ngữ sử dụng gợi lên cái gì đó dịu nhẹ, trong mát của mùa thu. “Sóng biếc” có thể là một hình ảnh từ ao thu nhưng nếu tinh tế cảm nhận sẽ thấy được nhà thơ gợi cả sắc màu, phải chăng đó là sự tươi mát phản chiếu của sắc xanh màu trời.

+ “Lá vàng trước gió”: đây là một trong những nét đặc trưng mà khi nhắc đến mùa thu sẽ không thể thiếu đi sắc hương dịu dàng này.

+ “Hơi gợn tí”, “khẽ đưa vèo”chính là sự miêu tả những nét chuyển động của cảnh vật.

⇒ Sự hài hòa giữa màu sắc, âm thanh, chuyển động của mùa thu trong thơ xuất phát từ một trái tim nhạy cảm, yêu đời, một sự cảm nhận bằng tất cả các giác quan. Hơn nữa, tác giả còn tạo sự mới mẻ trong thơ khi cho màu sắc biểu hiện theo cấp độ tăng dần từ màu nước phản chiếu đến màu trời xanh ngắt, lá vàng tươi sắc, màu của tình yêu dịu dàng… Tới đây bức tranh mùa thu đặc trưng ở làng quê Việt Nam hiện lên đầy thanh âm sắc màu.

4. Hai câu luận: bức tranh mùa thu mở rộng ở các chiều

– Không gian lúc này không còn đóng gọn ở một góc mà mở rộng cả về chiều cao lẫn chiều sâu với những tầng mây lững lơ đem đến cái thân quen của những chiều quê, bình yên.

– Bầu trời xanh tươi được miêu tả tăng cấp dần, màu xanh dịu nhẹ, mát mẻ dần ngã màu đậm hơn trên diện rộng

– Tiếp tục gieo vần “eo” ở “khách vắng teo”, hình ảnh “ngõ trúc quanh co” gợi lên một sự thanh vắng, tĩnh lặng.

⇒ Cảnh thu đẹp, tình nhưng lại mang một nét trầm buồn

5. Hai câu kết: triết lí, sự trăn trở trước hoàn cảnh đất nước của tác giả

–  Nếu 6 câu đầu tác giả dành để miêu tả khung cảnh bức tranh mùa thu thì ở hai câu cuối là dòng thơ xuất hiện con người, người câu cá trong khung cảnh tĩnh lặng trong tư thế thong thả vừa câu vừa ngắm cảnh thu =)) Một tâm hồn hài hòa thiên nhiên

– Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo”: nghệ thuật lấy động tả tĩnh

⇒ Miêu tả chuyện câu cá không phải là ngẫu nhiên mà để nói về nỗi cô quạnh trong chính lòng mình, đau đáu trước cảnh đất nước đầy rối ren của tác giả.

Dàn ý Kết bài Câu cá mùa thu

– Khẳng định lại bài thơ miêu tả bức tranh mùa thu đặc trưng của miền quê Bắc Bộ Việt Nam.

– Nhà thơ sử dụng hình ảnh sinh động, kết hợp từ láy, gieo vần rất hay

– Bài thơ để lại cho người đọc thấy một tâm hồn tha thiết yêu quê hương, sâu trong đó là một tâm hồn đa cảm trước những tiêu cực của đất nước.

Lập dàn ý thu điếu ngắn gọn

a. Mở bài

Giới thiệu bài thơ Câu cá mùa thu và tác giả

b. Thân bài

*Hai câu đề

“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo

• Ao thu là một hình ảnh rất gần gũi với cuộc sống thường ngày, cùng với thời tiết se lạnh và dòng nước trong veo
• Cảnh sắc màu thu ở vùng quê được thể hiện qua hai câu thơ

* Hai câu thực “Sóng biếc theo làn hơi gợn tí, Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”.

• Hình ảnh sóng biếc gợn tí và hình ảnh lá vàng, cảm giác như những hình ảnh rất nhỏ bé
• Không gian tĩnh lặng của mùa thu được tăng dần so với câu trước
• Tâm hồn rất nhạy cảm, tinh tế của tác giả

*Hai câu luận

“Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo”.

• Sự êm đềm nhẹ nhàng
• Cảm giác mông lung huyền ảo
• Cảnh buồn, tĩnh mịch, lòng người nặng trĩu, luẩn quẩn không lối thoát

*Hai câu kết

“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”

• Một bức tranh thiên nhiên hài hòa
• Ném mọi tâm tư không vương vấn tới thế, thói đời

c. Kết bài

Nêu cảm nhận của em về bài thơ Câu cá mùa thu

Dàn ý phân tích nghệ thuật sử dụng từ ngữ độc đáo

I. Mở bài

– Giới thiệu nhà thơ Nguyễn Khuyến và bài thơ Câu cá mùa thu (Thu điếu)

+ Nguyễn Khuyến (1838 – 1909), là người có tài năng, cốt cách thanh cao, có tấm lòng yêu nước thương dân sâu nặng.

+ Câu cá mùa thu nằm trong chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến. Bài thơ ghi lại cảm nhận và gợi tả tinh tế cảnh sắc mùa thu ở làng quê Bắc Bộ đồng thời cho thấy tình yêu thiên nhiên, đất nước, tâm sự thời thế kín đáo của Nguyễn Khuyến.

– Dẫn dắt vấn đề: Nghệ thuật sử dụng từ ngữ trong bài Vội vàng.

b) Thân bài

– Nêu tóm gọn hoàn cảnh sáng tác và nội dung của chùm thơ thu, bài Thu điếu.

– Những từ ngữ gợi nên phong vị riêng của mùa thu Bắc Bộ:

+ Trong veo, biếc, xanh ngắt => tính từ

+ Gợn, khẽ đưa, lơ lửng => động từ

– Bức tranh mùa thu với những phong vị riêng của vùng quê Bắc Bộ Việt Nam: vẻ thanh sơ, dịu nhẹ

– Gợi nên nét đặc sắc của ao mùa thu

+ Nước trong veo, sóng gợn tí: sự tĩnh lặng, nước không chảy, đứng yên như một một kẻ “buồn thiu”.

+ “Bé” là nhỏ không lớn, chiếc thuyền câu bé tẻo teo lại nằm trên một cái ao nhỏ => gợi nên sự thu nhỏ của một không gian hẹp.

– Khách vắng teo, bé tẻo teo, sóng hơi gợn, mây lơ lửng, lá khẽ đưa => các chuyển động trong bài thơ đều rất nhẹ, rất khẽ dường như không đủ để tạo âm thanh.

– Một tiếng động tạo nên âm thanh duy nhất: cá đớp động dưới chân bèo => nhưng nó cũng chỉ có ý nghĩa càng làm tăng thêm sự yên ắng, tĩnh mịch của cảnh vật. Đây là cái động duy nhất để nhận ra tất cả không gian xung quanh đều yên ắng quá.

– Sử dụng độc vận “eo”: Cách gieo vần “eo” là một từ vận rất khó gò vào mạch thơ, ý thơ nhưng tác giả lại sử dụng rất tài tình, độc đáo. Vần “eo” góp phần diễn tả một không gian nhỏ dần, khép kín, phù hợp với tâm trạng đầy uẩn khúc của nhà thơ.

c) Kết bài

– Nêu tóm lược lại vấn đề: ngôn từ được sử dụng rất tài tình, độc đáo.

– Gợi mở vấn đề.

Dàn ý hình ảnh con người Nguyễn Khuyến

1. Mở bài

– Giới thiệu tác giả Nguyễn Khuyến và bài thơ Câu cá mùa thu, dẫn dắt vào đề: Tác giả Nguyễn Khuyến là tác giả nổi bật trong thi ca Việt Nam bởi sở hữu cho mình chùm ba bài thơ thu, trong số chùm ba bài thơ thu đó có tác phẩm “Câu cá mùa thu”.

2. Thân bài

– Khái quát chung và những cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ

– Khái quát chung: Bài thơ là một bức tranh mùa thu đầy sự sống động và chân thực, không kém những nét bình dị đơn sơ mà thân thuộc

– Tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước. Tác giả hơn nữa rất thành công trong việc lột tả mùa thu ấy bởi chính ông đang cảm nhận vẻ đẹp ấy trên mảnh đất quê hương của mình

– Tâm trạng thời thế của tâm hồn thanh cao: Tâm trạng ấy mang trong mình nỗi u hoài, đôi khi lặng lẽ trầm ngâm, lúc thì giật mình thảng thốt

3. Kết bài

• Nêu cảm nhận chung về tâm hồn Nguyễn Khuyến: Qua bài thơ “Câu cá mùa thu” chúng ta cảm nhận được trong tâm hồn của nhà thơ Nguyễn Khuyến là sự gắn bó tha thiết với thiên nhiên.

Dàn ý phân tích bức tranh mùa thu

a) Mở bài

– Giới thiệu tác giả và tác phẩm:

+ Nguyễn Khuyến là nhà thơ Nôm nổi tiếng nhất trong văn học Việt Nam.

+ “Câu cá mùa thu” là bài thơ thu tiêu biểu trong chùm ba bài thơ thu được viết bằng chữ Nôm của Nguyễn Khuyến.

– Khái quát bức tranh mùa thu trong bài thơ: hiện lên với vẻ đẹp cổ điển vốn có của thi ca muôn đời với cái tĩnh lặng trong cảnh và tâm của người nghệ sĩ.

b) Thân bài

* Khái quát về bài thơ

– Hoàn cảnh sáng tác: Nhà thơ sáng tác bài thơ này khi về quê ở ẩn với những thú vui tuổi già đó là đi câu cá. Cảnh tượng mùa thu diễn ra lặng lẽ êm đềm cộng hưởng với tâm trạng buồn bế tắc của nhà thơ lo lắng cho số phận người nông dân đã bật lên tứ thơ thu điếu.

– Giá trị nội dung: Bài thơ là bức tranh cảnh sắc mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ, đồng thời cho thấy tình yêu thiên nhiên, đất nước cùng tâm trạng đau xót của tác giả trước thời thế.

* Luận điểm 1: Bức tranh mùa thu được khắc họa từ sự thay đổi điểm nhìn

– Bức tranh mùa thu được miêu tả theo điểm nhìn:

+ Từ gần đến cao xa: từ “thuyền câu bé tẻo teo” trong “ao thu” đến “tầng mây lơ lửng”.

+ Từ cao xa trở lại gần: Từ “trời xanh ngắt” quay trở về với thuyền câu, ao thu.

=> Cách thay đổi điểm nhìn như vậy làm bức tranh mùa thu toàn diện: từ một khoảng ao, cảnh sắc mùa thu mở ra sinh động theo nhiều hướng.

* Luận điểm 2: Bức tranh mùa thu trong bài là bức tranh mùa thu tiêu biểu nhất, đặc trưng nhất cho “mùa thu của làng cảnh Việt Nam”

– Những nét đặc trưng nhất của mùa thu Bắc Bộ được phác họa trong bức tranh mùa thu với đầy đủ màu sắc và đường nét:

+ Màu sắc:

• “trong veo”: sự dịu nhẹ, thanh sơ của mùa thu
• Sóng biếc: Gợi hình ảnh nhưng đồng thời gợi được cả màu sắc, đó là sắc xanh dịu nhẹ và mát mẻ, phải chăng là sự phản chiếu màu trời thu trong xanh
• Lá vàng trước gió: Hình ảnh và màu sắc đặc trưng của mùa thu Việt Nam
• Hình ảnh trời xanh ngắt: sắc xanh của mùa thu lại được tiếp tục sử dụng, nhưng không phải là màu xanh dịu nhẹ, mát mẻ mà xanh thuần một màu trên diện rộng -> đặc trưng của mùa thu.

+ Nét riêng của mùa thu được gợi lên từ sự dịu nhẹ, thanh sơ của cảnh vật:

• Không khí mùa thu: thanh sơ, dịu nhẹ, nước trong, sóng biếc, đường nét chủ động nhẹ nhàng
• Cái thú vị nằm ở cái điệu xanh: xanh ao, xanh trúc, xanh trời, xanh bèo pha chung với một chút vàng của lá thu rơi.

+ Đường nét, chuyển động:

• “hơi gợn tí” : chuyển động rất nhẹ -> Sự chăm chú quan sát của tác giả.
• “khẽ đưa vèo” : chuyển động rất nhẹ rất khẽ -> Sự cảm nhận sâu sắc và tinh tế.
• Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” -> “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”.

+ Sự hòa hợp trong hòa phối màu sắc:

• Màu sắc thanh nhã đặc trưng cho mùa thu không phải chỉ được cảm nhận riêng lẻ, nhìn tổng thể, vẫn nhận thấy sự hòa hợp.
• Các sắc thái xanh khác nhau tăng dần về độ đậm: xanh màu “trong veo” của ao, xanh biếc của sóng, “xanh ngắt” của trời
• Hòa với sắc xanh là “lá vàng”: Sắc thu nổi bật hòa hợp, nổi bật với màu xanh của đất trời tạo vật càng làm tăng thêm sự hài hòa thanh dịu.

=> Nét đặc sắc rất riêng của mùa thu làng quê được gợi lên từ những hình ảnh bình dị, đó chính là “cái hồn dân dã”, “đọc lên, như thấy trước mắt làng cảnh ao chuôm nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, trong tiết thu; rất là đất nước mình, có thật, rất sống, chứ không theo ước lệ như ở văn chương sách vở” (Xuân Diệu).

* Luận điểm 3: Bức tranh mùa thu được khắc họa đẹp nhưng tĩnh lặng và đượm buồn

– Không gian của bức tranh thu được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu nhưng tĩnh vắng:

+ Hình ảnh làng quê được gợi lên với “ngõ trúc quanh co” : hình ảnh quen thuộc

+ Khách vắng teo: Gieo vần “eo” gợi sự thanh vắng, yên ả, tĩnh lặng, làng quê ngõ xóm không có hoạt động nào của con người.

+ Chuyển động nhưng là chuyển động rất khẽ: sóng “hơi gợn tí”, mây “lơ lửng”, lá “khẽ đưa” -> không đủ sức tạo nên âm thanh.

– Toàn bài thơ mang vẻ tĩnh lặng đến câu cuối mới xuất hiện tiếng động:

+ Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” → sự chăm chú quan sát của nhà thơ trong không gian yên tĩnh của mùa thu, nghệ thuật “lấy động tả tĩnh”

=> Tiếng động rất khẽ, rất nhẹ trong không gian rộng lớn càng làm tăng vẻ tĩnh vắng, “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”.

=> Không gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên cao rồi lại hướng trực tiếp vào chiều sâu, không gian tĩnh lặng và thanh vắng.

* Đánh giá đặc sắc nghệ thuật miêu tả

– Bút pháp chấm phá lấy động tả tĩnh tài tình

– Ngôn ngữ giản dị, tinh tế, giàu sức gợi hình biểu cảm

– Cách sử dụng tử vận “eo” thần tình

– Sử dụng hình ảnh ước lệ tượng trưng

– Khai thác tối đa vỏ ngữ âm của ngôn ngữ

c) Kết bài

– Khái quát lại vẻ đẹp bức tranh mùa thu trong bài thơ.

– Nêu cảm nhận của em về cảnh thiên nhiên ấy.

Dàn ý Nghị luận bài Câu cá mùa thu

1. Mở bài

– Giới thiệu vấn đề: Vẻ đẹp cô đơn của cảnh vật, con người trong bài thơ Câu cá mùa thu

– Trích đề.

2. Thân bài:

– Vẻ đẹp của cảnh vật mùa thu trong Thu điếu

+ Mùa thu gợi ra với hai hình ảnh vừa đối lập vừa cân đối hài hoà “ao thu”, “chiếc thuyền câu” bé tẻo teo; ⇒ bộc lộ rung cảm của tâm hồn thi sĩ trước cảnh đẹp mùa thu và của tiết trời mùa thu, gợi cảm giác yên tĩnh lạ thường.

+ Tiếp tục nét vẽ về mùa thu giàu hình ảnh, đan xen là những chuyển động nhẹ nhàng ⇒ Nét đặc sắc rất riêng của mùa thu làng quê được gợi lên từ những hình ảnh bình dị, đó chính là “cái hồn dân dã”.

+ Cảnh thu đẹp một vẻ bình dị nhưng tĩnh lặng và đượm buồn ⇒ Không gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên cao rồi lại hướng trực tiếp vào chiều sâu, không gian tĩnh lặng và thanh vắng

– So sánh điểm giống và điểm khác khi tác giả sử dụng các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ với các tác phẩm khác, các nhà thơ khác.

– Vẻ đẹp của cô đơn của con người giữa mùa thu trong bài Câu cá mùa thu

– Xuất hiện hình ảnh con người câu cá trong không gian thu tĩnh lặng với tư thế “Tựa gối buông cần”;

⇒ Nói câu cá nhưng thực ra không phải bàn chuyện câu cá, sự tĩnh lặng của cảnh vật cho cảm nhận về nỗi cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn nhà thơ, đó là tâm sự đầy đau buồn trước tình cảnh đất nước đầy đau thương

3. Kết luận

– Đánh giá ý nghĩa của vấn đề.

-Rút ra bài học cho bản thân.