Phim Chuyện Tử Tế Của Đạo Diễn Trần Văn Thủy (update 2023)

Chuyện tử tế
Tiêu đề bộ phim
Đạo diễn	Trần Văn Thủy
Sản xuất	Quách Ngọc Xương
Kịch bản	Trần Văn Thủy Hồ Trí Phổ
Âm nhạc	Đặng Hữu Phúc
Quay phim	Lê Văn Long Đỗ Duy Hùng
Dựng phim	Nguyễn Thanh An
Phát hành	Xưởng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương
Công chiếu	1987
Ngôn ngữ	tiếng Việt

Chuyện tử tế (tiếng Anh: The Story of Kindness hay How to Behave) là một bộ phim tài liệu Việt Nam của đạo diễn Trần Văn Thủy. Tác phẩm được sản xuất năm 1985 nhưng bị cấm cho tới năm 1987 mới được công chiếu rộng rãi.

Được coi là phần 2 của bộ phim tài liệu gây tiếng vang Hà Nội trong mắt ai, Chuyện tử tế tiếp tục là một tác phẩm phản ánh những suy nghĩ của Trần Văn Thủy về cuộc sống và xã hội thời bao cấp. Bộ phim đã khắc họa hình ảnh của những người dân nghèo khổ trong xã hội để tìm ra lời giải đáp cho câu hỏi: “Thế nào là sự tử tế?”. Cả Hà Nội trong mắt ai và Chuyện tử tế đều chỉ đến được với đông đảo khán giả sau khi có sự can thiệp của Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh vào năm 1987. Tác phẩm sau đó đã giành giải Bồ câu bạc tại Liên hoan phim Quốc tế Leipzig, Cộng hòa Dân chủ Đức và được nhiều đài truyền hình mua bản quyền để phát lại. Cho đến nay đây vẫn được coi là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của đạo diễn Trần Văn Thủy.

Nội dung

Chuyện tử tế mở đầu bằng hình ảnh của đạo diễn Trần Văn Thủy cùng các nhà làm phim thắp hương trước ngôi mộ của một đồng nghiệp của họ là nhà quay phim Đồng Xuân Thuyết trong đám tang của anh. Trước khi qua đời vì căn bệnh ung thư, Đồng Xuân Thuyết đã đề nghị các bạn của mình thực hiện một bộ phim tài liệu thực sự có ý nghĩa về tình thương yêu giữa con người và con người hoặc xuất phát từ nỗi đau nhân thế, anh cũng đọc cho các bạn nghe một đoạn trích về tâm hồn con người trong tiểu thuyết Xô viết Quy luật của muôn đời.

Tiếp đó, bộ phim xoay quanh câu hỏi: “Thế nào là sự tử tế?”. Đạo diễn tìm câu trả lời thông qua nhiều con người, hoàn cảnh sống khác nhau. Từ người thành phố bình thường tới những người lao động lam lũ nơi thôn quê và cả những người bị bệnh phong, một căn bệnh khiến họ bị cả xã hội xa lánh. Qua chuyến đi tìm câu trả lời ấy, Trần Văn Thủy đã bộc lộ sự trăn trở trước cuộc sống khó khăn và thiếu đi sự tử tế giữa con người và con người. Bộ phim chứa đựng rất nhiều cảnh đời của những người nghèo khổ ở đáy xã hội, từ một cậu bé chăn vịt vì lỡ để đàn vịt phá ruộng hợp tác để rồi phải mang lý lịch xấu tới một giáo viên dạy Toán giỏi phải đi bán rau kiếm sống hay những cựu chiến binh từng chiến đấu dũng cảm nay phải đi đạp xích lô hay làm nghề sửa xe đạp. Chuyện tử tế kết thúc bằng hình ảnh đám tang của Đồng Xuân Thuyết và những lời tâm sự của anh về lòng ham muốn được tiếp tục sống để chứng kiến bộ phim hoàn thành.

Sản xuất và kiểm duyệt

Năm 1982 Trần Văn Thủy cho ra đời bộ phim tài liệu mượn chuyện xưa để nói chuyện nay có tên Hà Nội trong mắt ai. Nội dung phản ánh chân thực cuộc sống thời bao cấp khó khăn và những suy nghĩ sâu sắc của Trần Văn Thủy về xã hội đã khiến bộ phim bị cấm chiếu ngay khi chiếu duyệt lần đầu tiên. Bộ phim bị cấm chiếu này đã khiến Trần Văn Thủy gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống và công việc, thậm chí nhiều bạn bè đồng nghiệp còn tưởng ông sắp bị bắt giam. Bất chấp những khó khăn gặp phải, đạo diễn Trần Văn Thủy vẫn tiếp tục làm bộ phim tài liệu tiếp theo của mình với tựa đề Chuyện tử tế, đây được coi là phần 2 của Hà Nội trong mắt ai.

Bộ phim được ông khởi quay vào năm 1984 và hoàn thành năm 1985, lúc này vẫn trong thời kỳ bao cấp. Đạo diễn phải thực hiện bộ phim này trong điều kiện hết sức thiếu thốn và khó khăn, thậm chí bị gia đình phản đối. Với thời lượng dài 43 phút ở định dạng phim 35mm, Chuyện tử tế là một bộ phim không có kịch bản mà hoàn toàn chỉ là các ý tưởng được xâu chuỗi trong quá trình tìm ý tưởng để thực hiện cuốn phim. Trước đó, để được cơ quan duyệt đi làm phim, đạo diễn Hồ Trí Phổ đã tạm viết một kịch bản tên Đi từ nỗi đau con người, nói về mối quan hệ thầy thuốc và bệnh nhân, dù trên thực tế ý tưởng và chủ đề của Chuyện tử tế vẫn còn mơ hồ. Khác với bộ phim trước, lần này phim lại tập trung kể về thân phận của những người nghèo khổ dưới đáy xã hội. Theo Trần Văn Thủy, ông làm Chuyện tử tế vì ông nghĩ con người phải biết sống tử tế với nhau, nhất là trong hoàn cảnh có rất nhiều người bất hạnh trên sự vô lý. Nhân vật xuất hiện ở đầu bộ phim, Đồng Xuân Thuyết, đã giúp đỡ rất tích cực cho đạo diễn Trần Văn Thủy mặc dù anh đã mắc ung thư giai đoạn cuối, thậm chí trên giường bệnh anh còn thảo luận với Trần Văn Thủy về những góc máy quay cần thiết để thực hiện cảnh đám ma của chính mình. Tuy nhiên việc chọn Đồng Xuân Thuyết để mở đầu tác phẩm đã vấp phải phản đối do không phải người có công trạng đặc biệt, nhưng Trần Văn Thủy nói rằng vì đây cũng là thân phận con người nên vẫn bấm máy ghi. Trong số những câu chuyện của con người trong bộ phim, có một nữ bệnh nhân bị hủi đã được chữa khởi được đoàn phim đi theo ghi hình suốt một tháng. Phim cũng ghi hình về câu chuyện của những nữ tu kitô giáo trong trại phong, vốn là đối tượng thuộc công giáo bị chính quyền nhắm tới gắt gao vào thời điểm ấy.

Người đọc lời bình cho bộ phim là Trần Đức, nghệ sĩ hoạt động bên truyền hình. Trong quá trình thực hiện khâu hậu kỳ cho phim, đạo diễn Trần Văn Thủy đã bị ốm. Ông nhập viện chữa trị tại Bệnh viện Bạch Mai và tại đây đã có dịp chứng kiến tình trạng ăn ở và chữa trị của các bệnh nhân để rồi ông nghĩ ra lời bình kết phim đã được ra đời ngay khi ông nằm trên giường bệnh. Sau khi hoàn thành, cái tên Chuyện tử tế của bộ phim được đạo diễn nghĩ ra sau khi ông hoàn thành vì nghĩ rằng tác phẩm của mình có khả năng sẽ bị cấm chiếu, và cái tên hơi “quái” của bộ phim sẽ khiến cơ quan duyệt phim phải cấm một “chuyện tử tế”.

Cũng như Hà Nội trong mắt ai, Chuyện tử tế sau khi ra đời đã không thể đến với công chúng. Tới tháng 10 năm 1987, đạo diễn Trần Văn Thủy được gặp riêng ông Nguyễn Văn Linh, trong cuộc gặp này Tổng bí thư đã tỏ ý ủng hộ Hà Nội trong mắt ai và đề nghị Trần Văn Thủy làm ngay phần tiếp theo của phim. Nhờ vậy cả Hà Nội trong mắt ai và Chuyện tử tế được cùng công chiếu vào năm này. Cũng vì lời yêu cầu của Nguyễn Văn Linh, Chuyện tử tế luôn đi kèm với chữ Tập 2 trong khi bộ phim chỉ có một tập duy nhất và trên thực tế hai bộ phim Hà Nội trong mắt ai và Chuyện tử tế không liên quan gì đến nhau. Đến ngày 25 tháng 9 năm 1987, Bộ Chính trị đã chính thức ra chỉ thị thông qua Văn phòng Trung ương Đảng, yêu cầu Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương và Bộ Văn hóa – Thông tin phải cho công chiếu Hà Nội trong mắt ai và Chuyện tử tế rộng rãi trên toàn quốc. Hai bộ phim đã được gộp lại thành một và đem đi chiếu tại các rạp cũng như ở các cơ quan, câu lạc bộ trên khắp cả nước.

Công chiếu

Từ trước khi phát hành chính thức, bộ phim đã được tổ chức nhiều buổi chiếu tới người xem; nhiều người phải mua vé chui để được xem phim. Phim sau đó được công chiếu rộng rãi tại các rạp ở Việt Nam, cùng với Hà Nội trong mắt ai, nhưng vẫn bị các chính quyền địa phương và nhà nước dùng quyền lực để hạn chế chiếu phim, rồi đến giữa năm 1988 thì dần yên ắng và phim bị cấm đem ra chiếu ở nước ngoài. Các buổi chiếu rạp của bộ phim tại Hà Nội thời điểm phim ra rạp luôn trong tình trạng kín chỗ, người dân thậm chí phải xếp hàng để mua vé xem tác phẩm tài liệu về Hà Nội này. Đây được xem là sự kiện chưa từng có đối với thể loại phim tài liệu sản xuất trong nước, vốn ít được quan tâm và thường chỉ chiếu kèm phim truyện hoặc chiếu miễn phí.

Tháng 11 năm 1988, Cục Điện ảnh đã cử ông và một đồng nghiệp nữa đi dự Liên hoan phim tài liệu Quốc tế Leipzig ở Cộng hòa Dân chủ Đức theo thư mời, tuy nhiên lại cấm ông mang theo bản phim Chuyện tử tế đi tranh giải. Cuối cùng bằng quan hệ riêng, Trần Văn Thủy đã tìm cách để Chuyện tử tế được chiếu ở Leipzig, bộ phim đã gây tiếng vang rất lớn và được trao giải Bồ câu bạc, giải thưởng lớn thứ hai của Liên hoan phim. Tuy nhiên, không báo chí nào trong nước khi ấy đưa tin về thành tích này, ngoại trừ tờ báo Tuổi Trẻ đăng lên một cách trang trọng. Theo Trần Văn Thủy, nếu Chuyện tử tế không giành giải thì có lẽ ông đã không dám quay trở về Việt Nam.

Phim từng chiếu tại nhiều sự kiện điện ảnh, hội thảo khác nhau trên thế giới, có thể kể đến như Liên hoan phim tài liệu quốc tế Yamagata (Nhật Bản; 1991), Liên hoan phim Cinéma du Réel (Pháp),… Tại Mỹ, phim được phát hành dưới định dạng DVD và từng được công chiếu trên 100 lần ở các buổi hội thảo, liên hoan phim và các buổi chiếu phim tại các trường đại học lớn. Bộ phim cung được hơn 12 đài truyền hình quốc tế từ châu Á đến châu Mỹ mua lại bản quyền như France 3, SBS, NHK,… Trong số đố, một đài truyền hình của Anh đã trả 25.000 USD tiền bản quyền để đem phim lên sóng truyền hình; đài FR3 cũng trả giả 70.000 Franc để mua bản quyền truyền hình của phim. Tuy nhiên, số tiền bản quyền này Trần Văn Thủy không được nhận một đồng nào và tất cả tiền được gửi về Hội Điện ảnh Việt Nam.

Đón nhận và đánh giá

Công chúng

Tại thời điểm công chiếu, bộ phim đã tạo được tiếng vang lớn trong cả nước, tạo nên một “cơn địa chấn” trong làn sóng Đổi Mới và được công chúng đón nhận nồng nhiệt nhờ những lời bình trong bộ phim đốp chát trực diện vào thân phận của những thân phận nghèo khổ và mâu thuẫn tồn tại trong xã hội và chính quyền đương thời, khác với lối ẩn dụ nhẹ nhàng như trong Hà Nội trong mắt ai. Bộ phim cũng được xem là một tác phẩm tiêu biểu đại diện cho quá trình cởi mở hóa (“glasnost”) của giới cầm quyền trong giai đoạn Đổi Mới.

Sau khi được chiếu rộng rãi ở Việt Nam, Chuyện tử tế cùng Hà Nội trong mắt ai được đánh giá là có giá trị nghệ thuật cao, mang tính đột phá trong thể loại phim tài liệu Việt Nam và chứng tỏ sự dũng cảm tuyệt vời của những nhà làm phim trong việc phản ánh hiện thực xã hội và suy nghĩ của người dân. Chuyện tử tế cũng góp phần làm thay đổi cách suy nghĩ của một số Việt kiều về hình ảnh đất nước đã có những thay đổi.

Tuy nhiên, những lời khen chê của người xem với bộ phim cũng phân tán hơn nhiều so với Hà Nội trong mắt ai. Trong đó, số ý kiến phản đối không ít. Những người xem thuộc thế hệ lớn tuổi cho rằng phim còn “tham các sự kiện thời sự […] lồng chúng lại với nhau không khéo léo” và “lời bình hơi nhiều và có vẻ đao to búa lớn”, còn thế hệ người trẻ cũng cho rằng “cách dẫn dắt câu chuyện [của Chuyện tử tế] còn gượng gạo”, dù ghi nhận tính “dữ dội, bạo liệt” của bộ phim và bày tỏ sự yêu thích với Hà Nội trong mắt ai nhiều hơn là Chuyện tử tế. Cây bút Ngô Sơn của báo Hànộimới bên cạnh dành lời đánh giá cao tinh thần và một số trường đoạn tác phẩm, nhìn nhận Chuyện tử tế như một sự “cởi trói” cho những nhà lao động nghệ thuật khi dám “nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật”, cũng nêu ra những khiếm khuyết trong phim, bao gồm các hình ảnh so sánh trong phim “khập khiễng”, “quá đáng”; “đưa hình ảnh đám ma, đám mộ vào phim hơi nhiều” và việc phim thiếu một sự quán xuyến chặt chẽ, lôgic bởi cách xâu chuỗi tình tiết trong phim “kỳ”.

Giới phê bình chuyên môn

Bộ phim đã nhận được đánh giá tích cực từ các nhà nghiên cứu, phê bình chuyên môn. Theo Dissanayake (1994), chủ đề của bộ phim hướng đến chủ nghĩa nhân văn nói chung và nhấn mạnh vào việc trở thành một con người thật sự thay vì bị biến tướng bởi bất kể điều gì; Trần Văn Thủy đã mượn chủ đề này đề một cách công khai để phê phán chính phủ và xã hội đương thời. Đối với các tác giả Doraiswamy và Padgaonkar (2011), ngoài có cùng một ý kiến với tác giả trên, khi so sánh Hà Nội trong mắt ai với Chuyện tử tế, họ đã bày tỏ sự ưa thích hơn với tác phẩm thứ hai vì nó “ít gây tranh cãi hơn […] mãnh liệt hơn và có giọng điệu triết học hơn”.

Bộ đôi tác giả Freeman và Đình Hữu (1991) nhận xét Chuyện tử tế là một bộ phim “phức tạp với nhiều ý nghĩa sâu sắc”, vừa thể hiện những nề nếp truyền thống cũng phơi bày sự mâu thuẫn trong lý tưởng và thực tiễn của xã hội Việt Nam khi đó, nhận định rằng bộ phim “xứng đáng là một tác phẩm đại chúng và có thể là chủ đề của những tranh cãi và bàn luận trong nhiều năm tới. Học giả Hồ Tài Huệ Tâm của Đại học Harvard cũng đồng quan điểm, nhận xét bộ phim “cung cấp một cái nhìn hấp dẫn về xã hội miền Bắc Việt Nam khi bắt đầu đổi mới kinh tế và xã hôi […] tuy mới chỉ được trình bảy ở dạng phôi thai trong Chuyện tử tế, đã trở thành những vấn đề gay gắt và cấp bách ở Việt Nam hiện nay”. Trong khi đó, tác giả Michael Ronov và Dean Wilson (2012) viết một bài phân tích bộ phim có tựa đề “Tran Van Thuy’s Story of Kindness: Spirituality and Political Discourse”, trong đó có chỉ ra điểm độc đáo về bộ phim khi dám “công khai chỉ trích chính phủ và bày ra những nội dung về phương diện tinh thần” – vốn là những điều không thể thấy trong các bộ phim tài liệu khác được sản xuất nhưng lại phù hợp vói không khí đổi mới trong nội bộ đất nước đương thời, cũng như mang đường nét của một tác phẩm nghệ thuật cá nhân “táo bạo […] khiến Trần Văn Thủy trở thành một nghệ sĩ trong mắt khán giả nước ngoài”. Bài viết của RFI vào năm 2013 có đồng quan điểm với nhận xét trên, nhận định về bộ phim như sau:

Giải thưởng

Di sản

Chuyện tử tế được xem là một bộ phim kinh điển của phim tài liệu Việt Nam, được nhiều người coi là tác phẩm thành công nhất và nổi tiếng nhất của đạo diễn Trần Văn Thủy. Phim đã trở thành chủ đề của nhiều nghiên cứu từ các tác giả quốc tế về xã hội Việt Nam đương thời. Đây cũng là một trong 10 tác phẩm điện ảnh Việt Nam nổi tiếng nhất dưới thời bao cấp. Cuốn phim đã được một số báo chí quốc tế ví như “Quả bom đến từ Việt Nam nổ tung ở thành phố Leipzig” và được đạo diễn người Mỹ John Giavito đề cử là một trong mười bộ phim hay nhất thế giới mọi thời đại. Phong cách khai thác và tiếp cận của Trần Văn Thủy trong Chuyện tử tế sau này đã được các văn nghệ sĩ áp dụng vào những tác phẩm về đề tài hậu chiến của mình, có thể kể đến như nhà văn Nguyễn Ngọc Tư và Lê Thiếu Nhơn.

Sau sự thành công của Chuyện tử tế, tên tuổi của đạo diễn Trần Văn Thủy đã được công chúng biết đến và ông được các hãng phim nước ngoài đặt hàng làm phim. Ông cũng từng nhiều lần được mời phỏng vấn bởi những người trong và ngoài nước nhờ hai tác phẩm trên. Bộ phim đã được nhiều các đồng nghiệp Đức của ông và báo chí tiếng Đức nhắc đến nhiều; thậm chí có người còn ghi nhận phim trong việc góp phần vào sự kiện sụp đổ bức tường Berlin vào năm 1989 – chỉ 10 tháng sau khi phim được trao giải Leipzig. Sau 30 năm công chiếu, bộ phim vẫn còn mang tính thời sự và có nhiều nơi trên Việt Nam đã tổ chức các buổi chiếu lại và thảo luận về phim, điều rất hiếm khi xảy ra với một tác phẩm điện ảnh. Có ý kiến đã nhận định rằng Chuyện tử tế là “Một bộ phim đi trước thời đại với những triết lý đơn giản của cuộc sống”.

Vào ngày 25 tháng 10 năm 2008, Chuyện tử tế đã được chọn chiếu tại Liên hoan phim Viennale, liên hoan phim hàng đầu của Áo trong chương trình vinh danh những nhân vật đặc biệt và lịch sử điện ảnh có tên “Lessions and lesions: Vietnam”. Theo các nhà tổ chức, bộ phim được chọn vì nó nổi tiếng và rất hợp với thời cuộc. Việc tìm kiếm bản phim để chiếu ở Viên đã diễn ra rất khó khăn vì bản phim nhựa gốc lưu giữ ở Việt Nam của bộ phim đã bị hỏng, cuối cùng người ta đã phải sử dụng một bản DVD chất lượng tốt của bộ phim do một đạo diễn người Mỹ lưu giữ. Năm 2009 Chuyện tử tế cũng được chọn chiếu tại Hà Nội trong loạt phim tiêu biểu của các cựu học viên người Việt Nam của Đại học Điện ảnh Quốc gia Liên bang Nga (VGIK).

Ngày 6 tháng 10 năm 2022, Trần Văn Thủy đã đoạt giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội lần thứ 15 nhờ các tác phẩm tài liệu của ông mà tiêu biểu là Chuyện tử tế và Hà Nội trong mắt ai. Đến năm 2022, hai cuốn phim Hà Nội trong mắt ai cùng Chuyện tử tế cùng được lưu trữ tại Viện phim Việt Nam đã được phát sóng trên kênh Truyền hình Quốc hội đúng dịp kỷ niệm 68 năm ngày Tiếp quản Thủ đô và 40 năm lần đầu Hà Nội trong mắt ai được sản xuất, mở đầu chương trình chiếu phim tài liệu trên kênh Truyền hình Quốc hội và Viện phim Việt Nam. Tuy vậy, bộ phim cùng với những tác phẩm khác của Trần Văn Thủy đề cử vào hồ sơ xét duyệt của ông cho Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật ở lĩnh vực điện ảnh đã không được chấp thuận trong đợt xét duyệt 2021, điều đã gây nên những thắc mắc từ dư luận.

Bộ phim đã truyền cảm hứng cho sự ra đời của chương trình Việc tử tế, do Đài Truyền hình Việt Nam sản xuất từ năm 2014. Trước đó vào năm 2013, phim được chọn làm tác phẩm khai mạc tại Liên hoan phim tài liệu ngắn 2013 của Viện Goethe ở Hà Nội.

Tham khảo

Nguồn

• Tambling, Jeremy (29 tháng 10 năm 2022). The Palgrave Encyclopedia of Urban Literary Studies [Bách khoa toàn thư Palgrave nghiên cứu văn học thành thị] (bằng tiếng Anh). Springer Nature. ISBN 978-3-319-62419-8. OCLC 1156352927.
• MacDonald, Scott; Zimmermann, Patricia R.; Tulke, Julia (2 tháng 3 năm 2021). Flash Flaherty: Tales from a Film Seminar (bằng tiếng Anh). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-05399-2. OCLC 1196820126.
• Trần Văn Thủy; Lê Thanh Dũng (2013). Chuyện nghề của Thủy. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Hội nhà văn.
• Collins, Rebekah Linh (2015). “Vietnamese Literature After War and Renovation: The Extraordinary Everyday”. Journal of Vietnamese Studies. 10 (4): 82–124. ISSN 1559-372X.
• Nhiều tác giả (2020). “Tran Van Thuy’s Story of Kindness: Spirituality and Political Discourse”. A Companion to Contemporary Documentary Film. John Wiley & Sons. ISBN 9781119685661.
• Freeman, James M.; Nguyễn Ðình Hữu (1991). “Review of How to Behave”. The Journal of Asian Studies (bằng tiếng Anh). 50 (2): 479–481. doi:10.2307/2057291. ISSN 0021-9118.
• Bradley, Mark Philip (31 tháng 12 năm 2020). Vietnam at War (bằng tiếng Anh). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-289578-3.
• Hồ Tài Huệ Tâm (1993). “Review of How to Behave”. The American Historical Review. 98 (4): 1163–1164. doi:10.2307/2166607. ISSN 0002-8762.
• Dissanayake, Wimal (22 tháng 10 năm 1994). Colonialism and Nationalism in Asian Cinema (bằng tiếng Anh). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-11647-5.
• Doraiswamy, Rashmi; Padgaonkar, Latika (2 tháng 2 năm 2011). Asian Film Journeys: Selections from Cinemaya (bằng tiếng Anh). SCB Distributors. ISBN 978-81-8328-208-6.
• Fumitoshi, Karima (2006). “ベトナムと中国：社会主義国にドキュメンタリーは可能か 刈間文俊／東京大学教養学部教授”. 東アジアのドキュメンタリー映画 (PDF) (bằng tiếng Nhật). Tokyo: Đại học Tokyo.

Liên kết ngoài

• Chuyện tử tế trên MUBI
• Trần Văn Thủy nói về Chuyện tử tế
• Chuyện tử tế, chi tiết và đối thoại trong phim Lưu trữ 2007-01-13 tại Wayback Machine
• “30 Năm phim Chuyện tử tế”. YouTube. VOVTV Travel. 29 tháng 12 năm 2015.