Top 20+ Tết Hàn Thực Có Phải Là Tết Thanh Minh Tết Hàn Thực là ngày gì? Có phải Tết bánh trôi bánh chay?

3. Tết Hàn Thực có phải Tết Thanh Minh không?

Tết Hàn thực có phải là Tết Thanh Minh không, đây là câu hỏi mà rất nhiều người hiện nay vẫn còn đang phân vân, chưa tìm ra câu trả lời chính xác.

Cả hai ngày Tết Thanh Minh và Tết Hàn thực đều là những ngày lễ có nguồn gốc từ văn hóa Trung Hoa cổ đại.

Trên thực tế, Tết Thanh Minh và Tết Hàn thực là hai dịp lễ tách biệt. Tuy nhiên, do một số vùng gộp hai dịp này làm một nên nhiều người vẫn thường lầm tưởng Tết Thanh Minh rơi vào ngày 3/3 Âm lịch.

Dù Tiết Thanh Minh không có ngày Âm lịch cố định nhưng theo quy luật của Âm lịch thì Tiết Thanh Minh luôn phải nằm trong tháng 3 âm lịch. 

Trong dịp này, các gia đình thường tiến hành tập tục tảo mộ – nghĩa là tới thăm nom, dọn dẹp, quét tước sạch sẽ mộ phần của tổ tiên, người thân đã khuất để tỏ lòng thành kính. Sau đó sẽ dâng nén hương, hoa quả và những vật dụng muốn gửi đến người thân. 

Tết Thanh Minh được xem là ngày lễ quan trọng của năm, là dịp người Việt Nam thể hiện sự thương nhớ, biết ơn cũng như lòng thành kính của mình tới ông bà tổ tiên.

– Trong khi đó, Tết Hàn Thực không kéo dài ngày như Tết Thanh Minh mà chỉ diễn ra cố định vào ngày mồng 3 tháng 3 âm lịch. 

Ngày này người dân chỉ làm bánh trôi, bánh chay dâng lên tiên tổ còn việc tảo mộ thì làm vào cuối năm hoặc vào dịp giỗ tổ họ.

4. Ý nghĩa của dịp Tết Hàn Thực tại Việt Nam

Việc dùng bánh trôi, bánh chay để cúng lễ trong ngày mồng 3 tháng 3 âm lịch mang rất nhiều ý nghĩa tốt đẹp, là kết tinh của văn hóa Việt, thấm đẫm linh hồn, bản sắc của người Việt. Đây cũng là lễ tết truyền thống Việt Nam được gìn giữ từ xưa đến nay!

Cả hai loại bánh đều được làm từ bột gạo nếp thơm, là thành quả lao động vất vả dâng lên ông bà tổ tiên, là hình ảnh thể hiện rõ nhất nền văn minh lúa nước lâu đời của dân tộc Việt Nam cùng với các loại bánh truyền thống khác như bánh chưng, bánh giầy,…

Đặc biệt, hình ảnh những chiếc bánh trôi, bánh chay tròn vo, trắng bóc xếp đầy cạnh nhau trên đĩa còn mang hàm ý tưởng nhớ tới sự tích “mẹ Âu Cơ cùng bọc trăm trứng”. 

Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở thành 50 người con theo Âu Cơ lên rừng, bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng trở thành 50 người con theo cha Lạc Long Quân xuống biển, mở mang bờ cõi, xây dựng đất nước, đem lại cuộc sống ấm no. 

5. Mâm cúng đầy đủ trong ngày “Tết đồ lạnh”

– Bánh trôi, bánh chay:

Trong mâm lễ cúng Tết Hàn thực, không thể thiếu “món linh hồn” của dịp này là bánh trôi, bánh chay. 

Số lượng bánh trôi, bánh chay “chuẩn” nhất trong mâm cúng là 5 hoặc 3 bát bánh trôi, 3 hoặc 5 bát bánh chay.

Bánh trôi làm bằng bột nếp nhào nặn với nước, có nhân bằng đường. Gạo làm bánh trôi, bánh chay phải kén được nếp cái hoa vàng. Cứ chín phần nếp cho một phần tẻ hoặc non hai phần tẻ.

Đường làm nhân bánh trôi ngon nhất là đường phên, những miếng đường vuông thành, sắc cạnh, đỏ thắm, rắn đanh và giòn, hương thơm mát.

Bánh nặn xong, được thả vào nồi nước sôi. Bánh chìm xuống rồi nổi lên, “ba chìm bảy nổi, chín lênh đênh” thì vớt ra và ngâm trong nước lã đun sôi để nguội cho săn trở lại rồi lại vớt ra bày vào đĩa. Đĩa bánh trôi được rắc thêm mấy hạt vừng trắng rang thơm.

– Đĩa hoa quả tươi:

Bên cạnh việc cúng bánh trôi bánh chay, các gia đình cũng có thể mua thêm trái cây tươi để dâng cúng với khoảng 5 loại quả.

Trái cây thường được chọn theo mùa để có hương vị tươi ngon nhất. Tùy từng mùa, gia chủ chọn 5 quả có màu sắc khác nhau như màu xanh, đỏ, vàng, tím… để đại diện cho ngũ hành, dâng cúng tổ tiên thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành. 

Tuy nhiên, việc cúng bái cốt ở thành tâm chứ không cần phải quá cầu kì nên nếu không có thời gian, bạn có thể chuẩn bị một đĩa trái cây tươi đơn giản là được.

– Hương, hoa tươi, trầu cau:

Trong mâm cỗ cúng Tết Hàn Thực bắt buộc còn phải có: Hương, trầu cau, hoa tươi.

Đây là những thứ không thể thiếu trong mâm cỗ dâng lên ban thờ của bất cứ lễ cúng nào, dù to hay nhỏ, dù với mục đích gì và ngày tết Hàn Thưc cũng không ngoại lệ. Các gia đình Việt nên chuẩn bị những lọ hoa tươi, lau dọn bàn thờ, trước khi thắp thương.

Bạn cần phải nhớ rằng có những thứ không được đặt lên ban thờ, nếu không sẽ mất phần phúc đức, trong số đó chính là hoa giả, trái cây giả. Hãy chọn hoa tươi, trầu cau còn tươi màu xanh lá và tươi ngon nhất có thể để dâng cúng, tỏ rõ sự thành kính của mình.

– Ly nước sạch:

Dù là trong lễ cúng Tết Hàn Thực hay bất cứ lễ cúng nào khác, trên ban thờ gia tiên hay ban thờ Phật đều cần phải có một ly nước sạch.

Theo quan niệm dân gian, nước sạch là thứ tinh khiết, thể hiện cho tâm thành kính của gia chủ. Chính vì thế, ly nước trên ban thờ được thay thường xuyên để thể hiện sự thanh tịnh trong tâm của gia chủ chứ không phải dâng lên thờ cúng như nhiều người lầm tưởng.

Mọi người lưu ý không nên thay thế ly nước sạch trong ngày lễ này bằng các loại nước khác vì như vậy mất đi sự thanh tịnh; nên dùng nước tự nhiên, nước sôi, không có thứ gì bên trong là được.

Lưu ý:

Tết Hàn Thực nên cúng vào buổi sáng là tốt nhất. 

Bên cạnh đó, vào ngày lễ này các gia đình không cần chuẩn bị “mâm cao, cỗ đầy”, bày vẽ các thủ tục tốn kém mà chỉ cần thành tâm, dâng bánh trôi, chay lên ban thờ ông bà, tổ tiên, nguyện cầu những điều tốt đẹp, an lành trong cuộc sống.

6. Văn khấn cúng Tết Hàn Thực 

Sau khi chuẩn bị đủ mâm lễ cúng Tết Hàn Thực với hương, hoa tươi, trầu cau, trái cây, ly nước sạch và tất nhiên không thể thiếu bánh trôi bánh chay, gia chủ sẽ dâng lễ lên ban thờ và thành tâm khấn vái. 

“Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. 

– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần. 

– Con kính lạy Cao Tằng Tổ khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá, Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội họ ngoại.

Tín chủ (chúng) con là:…………… Ngụ tại:…………

Hôm nay là ngày……………gặp tiết Hàn Thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị Tôn thần, nhớ đức cù lao Tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ………………… cúi xin thương xót con cháu giáng về linh chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, trên bảo dưới nghe.

7. Nên làm gì trong dịp Hàn Thực để đón may mắn?

Tết Hàn Thưc là một trong những ngày lễ đặc biệt trong năm. Vào ngày này, ngoài ngoài thứ không thể thiếu trong mâm cúng, các gia đình thường làm những việc dưới đây để găp nhiều may mắn, thuận lợi.

– Chuẩn bị mâm cúng chu đáo:

Mâm cúng dâng lên tổ tiên là bước chuẩn bị không thể thiếu trong ngày Tết Hàn thực. Tuy nhiên, vẫn có một số gia đình không thực sự chú trọng việc này.

Thực ra, mâm cúng ngày Tết Hàn không cần quá cầu kỳ, với một số vật lễ không thể thiếu nhưng rất dễ chuẩn bị như: hoa tươi, trái cây, lá trầu, cau khô, bánh trôi, bánh chay, quả…

– Ăn mặc chỉnh tề khi thắp hương:

Thắp hương là hành động thể hiện cái “tâm” của chủ nhang với những người đã khuất. Vì thế mà viêc ăn mặc chỉnh tề khi bắt đầu dâng lễ luôn được coi trọng. 

Trong ngày tết Hàn Thực này, có người coi nhẹ việc thắp hương, thường ăn mặc xuề xòa và cho rằng điều đó không ảnh hưởng gì. Nhưng thật ra đó là một thái độ “bất kính” với bề trên.

Vì thế, dù trong ngày tết Hàn Thực hay những ngày lễ nào khác, trước khi dâng hương nhang, bạn cần phải chú ý đến trang phục của mình, ăn mặc chỉnh tề để thể hiên được sự thành tâm của mình.

– Nhắc nhở con cháu hướng về nguồn cội:

Tết Hàn Thực là dịp gia đình quây quần sum họp bên nhau. Đây là dịp tốt để ông bà, cha mẹ nhắc nhở con cháu ghi nhớ công ơn tổ tiên, trân trọng công lao sinh thành dưỡng dục của những thế hệ đi trước.

Đó vừa là cách để ôn lại quá khứ, vừa dạy bảo con cháu phải “uống nước nhớ nguồn”, biết ơn những người đã sinh thành, dưỡng dục cha mẹ, ông bà để có mình của ngày hôm nay.

– Nói những điều hay:

Trong ngày Tết Hàn Thực, gia đình không nên xảy ra mâu thuẫn hay cãi vã. Thay vào đó, mọi người nên cùng nhường nhịn, tránh tranh chấp để giữ không khí vui vẻ, đầm ấm.

Chúng ta chỉ nên nói với nhau những điều hay lẽ phải, những câu chuyện may mắn và ý nghĩa, tránh nói điều xui xẻo để khởi đầu trong năm được trọn vẹn, tốt đẹp.

8. Những điều cần kiêng kỵ trong dịp Hàn Thực

Thực tế, không có quá nhiều điều cần kiêng kỵ Tết Hàn Thực, thế nhưng vẫn có một vài điều bạn nên tránh dưới đây: 

– Kiêng nổi lửa: 

Đúng như tên gọi của dịp này, “Hàn thực” – điều kiêng kỵ đầu tiên trong ngày này chính là lửa, tức là mọi người không đốt lửa nấu thức ăn nóng mà cần chuẩn bị sẵn đồ ăn nguội để đúng bản chất của ngày Tết này. 

Tuy nhiên ngày nay ngày Tết Hàn Thực đã không còn kiêng lửa nữa và thay vào đó là dùng bánh trôi, bánh chay để dâng hương, với ý nghĩa đó là thức ăn nguội (hàn thực).

– Kiêng ăn mặn, sát sinh: 

Thắp hương ngày Tết Hàn Thực kiêng có đồ mặn, thay vào đó, các món ăn chay được khuyến khích. Nguyên nhân là vì việc không sát sinh giúp linh hồn của người đã mất được dễ dàng siêu thoát hơn.

– Kiêng cúng kính linh đình: 

Đồ cúng ông bà, tổ tiên trong Tết Hàn Thực cần sự thanh đạm, không quá cầu kỳ tốn kém. Vì vậy việc tổ chức linh đình, mâm cao cỗ đầy là điều nên tránh. Mọi người chỉ cần làm mâm lễ đơn giản và thành tâm cúng kính là được.

– Kiêng cúng bánh trôi, bánh chay ngũ sắc: 

Hiện nay có rất nhiều người yêu thích sự sáng tạo, làm bánh trôi, bánh chay ngũ sắc để trông bắt mắt và hấp dẫn khẩu vị hơn. Tuy nhiên bánh nhiều màu chỉ nên dùng dể ăn, còn nếu để cúng tổ tiên trên bàn thờ thì nên dùng bánh trắng để đảm bảo sự thanh khiết, thanh tịnh trong ngày lễ truyền thống này.

Bởi Tết Hàn Thực quan trọng sự thanh tịnh, do đó sự sặc sỡ là thứ nên tránh. Bánh ngày Tết Hàn Thực truyền thống được làm từ bột nếp trắng, tròn đầy, bên trong bọc đường thể hiện sự thanh khiết, tôn vinh bậc tiền nhân.

–  Kiêng chuyển nhà: 

Từ xưa, ông bà ta vẫn thường kiêng chuyển nhà vào ngày tết Hàn Thực, bởi người ta cho rằng khi người thân đã qua đời thì vong linh của họ sẽ còn theo sát những người thân ở lại. 

Vì thế, việc di chuyển nhà vào ngày này là không nên, bởi sẽ khiến vong linh người đã khuất bị xáo trộn, không tìm được nơi để về. 

Hi vọng rằng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về Tết Hàn Thực là ngày gì và ý nghĩa của nó trong văn hoá người Việt.